Menopauza-klimakterične smetnje
Klimakterijum ili prelazni period je postepeno gašenje funkcije jajnika. To je period koji znači prelaz iz perioda kada je žena bila reproduktivno sposobna u period kada to više nije.
Podjela klimakterijuma
Menopauza je posljednja menstruacija u životu. Da je nastupila zaključujemo retrogradno, kada je prošlo godinu dana bez krvarenja.
Perimenomauza je period prije menopauze, koji traje nekoliko godina, obično 4 – 5. U tom periodu postoji menstrualno krvarenje, ali je neuredno. Menstrualni ciklus može biti duži ili kraći, krvarenje oskudnije ili obilno ili produženo.
Postmenopauza je period poslije posljednje menstruacije. Trajanje mu nije tačno određeno. Obično oko godinu dana.
Zašto nastaje?
Jedan od uzroka je starenje. Ostali uzroci, a verovatno ih ima, na današnjem stupnju razvoja nauke još nisu poznati. Na slabljenje funkcije jajnika utiče i pušenje, neki lekovi, zračenje i operacija. U toku reproduktivnog perioda žena ima oko 400 – 450 ovulacija. Vremenom jajnik, koji je, od brojnih ovulacija, sav u ožiljcima , počinje da slabije odgovara na stimulanse iz hipofize. Ona luči sve više stimulišućeg hormona (folikulostimulirajući hormone – FSH), ali jajnik reaguje sve slabije.
Kada se javlja?
U našim uslovoma klimakterijum se javlja između 45 – 50 godine. Ima slučajeva da se javi dosta ranije, ali i da počinje poslije pedesete godine. Traje nekoliko godina prije posljednje menstruacije, obično 4 – 5 i još izvjesno vrijeme poslije toga, obično oko godinu dana.
Hormonske promjene
U perimenopauzi je povišena vrednost FSH (folikulostimulirajući hormon), a estradiol snižen. U postmenopauzi jajnik više ne luči estradiol, ali njega još uvek ima u cirkulaciji i potiče iz masnog tkiva. Jajnici još uvek luče progesteron i androgen. Hormoni u ovom periodu potiču i iz nadbibrežnih žlezda.
Tegobe u klimakterijumu
U ovom periodu postoje brojne tegobe kod žene. Sa druge strane i neke tegobe koje se jave kod žena između 45 i 50 godina se olako pripisuju klimaksu i zanemaruje se njihovo liječenje.
Valunzi su najtipičnija tegoba ovog perioda. Javljaju se kao napadi vrućine, praćeni crvenilom lica vrata i grudi. Nakon tog naleta slijedi znojenje.
Noćno znojenje je takođe prisutno.
Nesanica, osjećaj lupanja srca (palpitacije) i neodređene tegobe u grudima.
Slabljenje pamćenja, nezainteresovanost, anksioznost (strah bez vidljivog razloga, uznemirenost), depresija, plač.
Fizički umor i glavobolja.
Smanjenje libida i atrofija polnih organa.
Proširenje i tromboza vena.
Osteoporoza
Sve ove tegobe ne moraju da budu prisutne. Blagovremenom psihičkom pripremom one mogu znatno da budu ublažene. Kod nekih žena tegobe su izuzetno izražene i remete kvalitet života.
Terapija
Lečenje ne mora apsolutno da se sprovodi. Primenjuje se ako žena ima izuzetno jake tegobe, a može i u cilju prevencije osteoporoze i kardiovaskularnih bolesti. Hormonska terapija nesmije da se sprovodi kod carcinoma dojke i endometrijuma. Oprezno se primenjuje ili se ne savetuje kod infarkta miokarda, tromboze vena, displazija dojki, gojaznoszi, bolesti jetre, diabetesa, cerebrovaskularnih bolesti, hipertenzije i lejomioma materice.
Ishrana
U ishrani treba povećati unos kalcijuma, vitamina D, K, i B kompleksa. Soja je bogata fitoestrogenima, koji ublažavaju simptome klimakterijuma. Zato azijatkinje, koje u ishrani koriste dosta soje, ali i dosta voća i povrća, izuzetno retko imaju klimakterične tegobe, a kada su i prisutne nisu naročito teške.